Ergonomia w miejscu pracy

Założenia ergonomii

Ergonomia

?Ergonomia to nauka o warunkach w jakich ludzie pracują efektywnie i ich prawach do ergonomicznego miejsca pracy? (ergo-online)

?Ergonomia jest nauką optymalizującą warunki pracy, szczególnie w odniesieniu do unikania uszkodzeń podczas pracy?. (Sauer & Sauer)

Zadania ergonomii

Zadaniem ergonomii jest zaadaptowanie środowiska pracy do potrzeb człowieka. Środowisko robocze występuje zawsze na czele tych rozważań ? które muszą zostać zaadaptowane do wymogów człowieka, a nie tylko człowiek zaadaptowany do środowiska pracy.

Szereg różnych czynników wpływa na formę ergonomii w odniesieniu do warunków pracy: legislacja, warunki fizyczne, środowisko, możliwości techniczne, itd. Niniejsza broszura podsumowuje istotną wiedzę na temat ergonomii, a jej zadaniem jest pełnienie funkcji małego przewodnika pomocnego przy podejmowaniu decyzji w kwestii wyposażenia biura.

Codzienny ból w krzyżu

Siedzimy w biurze, siedzimy w domu

Pozycja siedząca jest niekorzystna nie tylko dla naszego samopoczucia, ale również zdrowia – w szczególności jeżeli siedzimy nawet 15 godzin dziennie. Warto pamiętać, że taka pozycja jest utrzymywana nie tylko w biurze, ale również w domu – korzystając z komputera, podczas jedzenia czy nawet w drodze do pracy (samochodem czy środkiem komunikacji publicznej. Szacuje się, że w ciągu całego życia aż 80 tysięcy godzin poświęcamy w naszej pracy, z czego prawie 90% w pozycji siedzącej. A jeżeli dodamy do tego niezdrowe nawyki w domu, liczba godzin znacząco się zwiększy.

Dlaczego pozycja siedząca jest tak niekorzystna? W ten sposób naciskamy na dyski kręgowe bardziej niż w przypadku chodzenia, biegania czy po prostu stania. Osłabiamy w ten sposób również nasz układ mięśniowy, stopniowo prowadząc do chronicznych bólów w krzyżu, a nawet trwałego uszkodzenia kręgosłupa. A często, gdy już te problemy zdrowotne zostaną nabyte, ich usunięcie jest bardzo skomplikowane bądź nawet niemożliwe.

Bóle w krzyżu

Już 80% populacji cierpi z powodu bólów w krzyżu (Instytut Frauenhofa). Bóle w krzyżu to najbardziej popularne przyczyny nakłaniające do kontaktu z lekarzem i przyczyniające się do przejścia na wcześniejszą emeryturę.

Około 1/3 nieobecności w pracy spowodowana jest dolegliwościami wynikającymi z niedyspozycji układu mięśniowego i kostnego (Aktion Gesunder Rucken).
Dolegliwości te, do których zaliczamy naprężenia i uślizgi dysków oraz lumbago, noszą miano długoterminowych i dlatego przyczyniają się do dużej absencji. Według niemieckiego forum mebli biurowych (Büromöbel forum) bóle w krzyżu są przyczyną 86 milionów dni nieobecności w roku.

Konsekwencje finansowe

W 2001 roku niemieckie forum mebli biurowych (Büromöbel-forum) stwierdziło braki w 27% stacji roboczych z ekranami a 15% z nich posiadało braki związane z ergonomią. Wadliwa postawa może powodować utratę sprawności nawet do 35% (Särnan). Każda z firm zmuszona jest do finansowania utraty tej sprawności.

Z punktu widzenia makroekonomii rezultaty są następujące: bóle w krzyżu są najczęstszymi przyczynami absencji ze względów zdrowotnych i powodują konieczność zapłaty jako rekompensaty kwoty ok. 14 milionów EUR i ok. 23 milionów EUR z tytułu ubezpieczeń zdrowotnych rocznie (Deutsches Büromöbel-forum).

Podsumowując ? nikt nie powinien siedzieć lub stać w pozycji statycznej. Ruch to podstawa w odniesieniu do prawidłowego stylu pracy w zgodzie z założeniami ergonomii.

Ergonomiczne miejsca pracy

Praca zgodnie ze standardem ergonomiczności

Należy pamiętać, że zatroszczenie się o właściwą ergonomię pracy nie obejmuje tylko i wyłącznie odpowiedniego wyposażenia wnętrza. Niezbędne jest także wyrobienie właściwych nawyków, które są częściowo zapisane w dyrektywach. Przede wszystkim dotyczy to przerw, które każdy pracownik powinien mieć możliwość zrobienia sobie co określony czas, w ramach realizacji tak naprawdę dowolnych zadań wynikających z obowiązków służbowych. W szczególności dotyczy to prac biurowych z wykorzystaniem ekranów roboczych.

Oczywiście, samo wyposażenie jest równie istotne – każdy element powinien posiadać odpowiednie wymiary, aby użytkownik mógł się swobodnie poruszać. Powinno się to również wiązać z nieutrudnionym dostępem do jakichkolwiek przedmiotów znajdujących się np. na biurku. Dodatkowo krzesło powinno być regulowane zarówno pod kątem oparcia, podłokietników, jak i wysokości. Warto także zadbać o w pełni regulowane biurko, aby pracownik mógł realizować obowiązki służbowe w pozycji siedzącej lub stojące. Podstawowe założenie w odniesieniu do tych reguł stanowi, iż stół musi być zaadaptowany do wymogów człowieka. Osoba nie powinna przystosowywać się do konstrukcji stołu, by móc swobodnie wykonywać przy nim swoje zadania.

Norma DIN26385 (Założenia ergonomiczne w projektowaniu stacji roboczych) wskazuje, że człowiek wykonujący swoją pracę musi mieć możliwość zmiany swojej pozycji od siedzącej do stojącej. Dlatego też odpowiada to koncepcji stołu zintegrowanego ? lub inaczej ? miejsce pracy przystosowane do pozycji siedzącej i stojącej umożliwia pracownikowi zmianę fizycznej postawy wg jego preferencji.
Systemy siłowników elektrycznych umożliwiają pracownikom podejmowanie decyzji jak chcą pracować. Umożliwiają także indywidualnej osobie regulację pozycji bez specjalnego wysiłku. Z takimi systemami prosta czynność regulacyjna umożliwia szybką adaptację do indywidualnej sytuacji roboczej bez żadnych problemów.

Systemy spełniają także wymogi dotyczące płynnej regulacji w zakresie od 680 do 1180 mm określonej przez VBG (Verwaltungs-Berufgenossenschaft ? Zjednoczenie Pracowników Administracji).

Zasady postępowania

Dla zapewnienia prawidłowego wykorzystania miejsca pracy w pozycji siedzącej jak i stojącej konieczne jest spełnienie określonych warunków. Organizacja pracy jak i warunki pracy muszą być odpowiednio zaadaptowane. Poza tym konieczne jest przeszkolenie pracowników w zakresie prawidłowego wykorzystania stacji roboczej.

Eksperci ds. Ergonomii zalecają 2-4 krotną zmianę postawy w ciągu godziny pracy, w trakcie których faza stojąca nie powinna trwać dłużej niż 20 minut. Powinno się unikać w tym samym stopniu zarówno statycznego stania, jak i stacjonarnego siedzenia. Podczas fazy stania zalecane jest wykorzystywanie podparcia dla nóg w celu ich odciążenia.

Wysokość stołu musi być regulowana w odniesieniu do wysokości krzesła i powinna być zawsze adaptowana do indywidualnych potrzeb. Upraszczając, blat stołu powinien znajdować się na wysokości łokci. Do pracy z wykorzystaniem klawiatury zalecana jest niższa pozycja.

Wzrost efektywności

Korzyści dla firmy

Podwyższona motywacja i satysfakcja z wykonywanej pracy
Podwyższona sprawność i efektywność
Długoterminowy spadek absencji z powodu chorób
Zwiększona jakość produktu i usług
Ulepszona wewnętrzna komunikacja i współpraca
Korzystny wizerunek firmy
Niższy wskaźnik określający niepowodzenie w działaniu
Optymalizacja kosztów poprzez lepsze wykorzystanie stołów
Bardziej dynamiczny i efektywny styl pracy

Korzyści dla pracownika

Zmniejszone obciążenie z tytułu wykonywanej pracy
Mniejsze kłopoty zdrowotne (chroniczne)
Ulepszone środowisko pracy
Większa satysfakcja z pracy
Zmiana nastawienia do ruchu
Unikanie monotonnej postawy
Aktywizacja serca, układu krwionośnego i pokarmowego
Aktywizacja układu mięśniowego i kostnego
Zwiększona wydajność psychofizyczna

Obie pozycje ? siedzenie i stanie ? charakteryzują korzyści, ale i aspekty niekorzystne. Na przykład: podczas siedzenia koordynacja motoryczna i dokładność są większe, natomiast podczas stania zwiększa się zakres reakcji a zmniejsza z kolei nacisk na dyski. Częsta zmiana pomiędzy postawą siedzącą a stojącą jest szczególnie zalecana tak dla wypełnienia zadań związanych z wykonywaną pracą, jak i dla zagwarantowania dobrego samopoczucia pracownika.

Argumentacja

Konstrukcja stanowisk roboczych, przystosowanych do pozycji siedzącej jak i stojącej oferuje szereg korzyści tak dla firmy jak i dla pracownika.

Ergonomiczne miejsca pracy nie są kosztowne

Człowiek a współczynnik produktywności

W segmencie biurowym 80% kosztów stanowią koszty personelu. Pomieszczenia, materiały robocze i meble pokrywają tylko 20% w odniesieniu do kosztów całkowitych. Człowiek ma największy wpływ na współczynnik produktywności w biurze, dlatego też dla każdej firmy niezwykle istotnym powinno być utrzymanie wysokiej wydajności produkcyjnej i motywacji pracowników. Wiadomo, że pracownik jest produktywny tylko wówczas, gdy jest zdrowy i zadowolony ze swojej pracy. Nowoczesne, ergonomiczne miejsce pracy to zatem podstawowy warunek zapewniający dobrą pracę w biurze. Jak dowodzi praktyka zapobieganie jest lepsze i tańsze niż likwidacja szkód.

Subsydia

W przypadku chronicznych bólów w krzyżu, inwalidztwa lub w stanach pooperacyjnych po urazach kręgosłupa, stoły, umożliwiające pracę w pozycji siedzącej i stojącej są w Niemczech dofinansowywane przez BfA/VLA (Bundes Versicherungsan-stalt fur Angestellte) lub przez biuro zatrudnienia. Koszty są zwracane w 100%, jeśli możliwość siedzenia jest ograniczona.

Przykład

Przy miesięcznych kosztach zatrudnienia pracownika na stacji roboczej rzędu EUR 4500,- (Pensja i wydatki dodatkowe) koszty mebli stanowią mniej niż 1% miesięcznych wydatków przeznaczonych na pracownika (EUR 2000,- – koszty początkowe z okresem amortyzacji 10 lat => koszt miesięczny to EUR 33,-).

Koszty dzienne związane z absencją z powodu choroby pracownika wynoszą około EUR 250,- przy 220 dniach roboczych w roku. Dodatkowy koszt związany z aranżacją dobrych miejsc pracy to około EUR 1000,-. Takie ergonomicznie dobrze wyposażone stanowisko pracy zwraca się po zredukowaniu już o 4 dni absencji w okresie 10 lat. …co więcej, do tej kalkulacji nie wzięto pod uwagę kosztów związanych z faktem nagłej absencji pracownika.

Postawa siedząca i stojąca ? korzyść lub po prostu droga do sukcesu!

Stanowiska z możliwością zmiany postawy podczas pracy wpływają na zapewnienie jakości w firmie i są:

Ekonomiczne – wzrost produktywności o 20% w pozycji stojącej, człowiek jest bardziej pobudzony a jego możliwość koncentracji wyższa
Efektywne – w postawie stojącej rozmowy telefoniczne są krótsze, człowiek podejmuje decyzje szybciej podczas konferencji = oszczędność czasu
Zdrowe – większa różnorodność postaw aktywizuje pracę serca i układu krążenia zapewniając aktywność mięśniom

Przerwa podczas pracy wykonywanej w pozycji siedzącej statycznej jest wymagana przez ekspertów ds. ergonomii. Praca przy stanowiskach z możliwością regulacji wysokości zapewnia prawidłową pozycję dla przedsięwzięcia kontrataku przeciw codziennemu maratonowi w siedzeniu i jego negatywnym skutkom.

Thomas Sauer – Psychoterapeuta i Projektant

Petra Sauer – Psychoterapeuta

Artykuł został napisany przez firmę LINAK Danmark A/S oraz opublikowany za jej zgodą.